«Паважаныя сенатары,
Дарагія сябры свабоднай Беларусі,
Дзякую шаноўнаму маршалку Гродзкаму за запрашэнне. Звярнуцца да польскага Сената ад імя вольнага беларускага народа – гэта вялікі гонар.
Таксама вялікі гонар – быць у гэтай зале з Богданам Барусевічам, віцэ-маршалкам Сената і легендай Салідарнасці. Гісторыя Салідарнасці і польскага супраціву камуністычнай уладзе – прыклад, якім беларусы натхняюцца і сёння. Гэта гісторыя, з якой мы чэрпаем сілы і ідэі для сваёй барацьбы.
Вялікі дзякуй віцэ-маршалку Міхалу Каміньскаму, які некалькі дзесяцігоддзяў паслядоўна спрыяе ў нашай барацьбе супраць дыктатуры Лукашэнкі. Дзякуй вам за падтрымку Канферэнцыі Каліноўскага, якую трэці год запар мы праводзім у Вільні.
Дзякуй вам і за тое, што вы ўзялі апеку над Мікалаем Казловым, лідарам Аб'яднанай грамадзянскай партыі Беларусі. Сёння Мікалай Казлоў, як і тысячы іншых палітвязняў, знаходзіцца ў лукашэнкаўскай турме. Умовы ў турмах мала чым адрозніваюцца ад сталінскіх. Людзей катуюць, не дазваляюць камунікаваць з роднымі, ламаюць фізічна і маральна. І любая падтрымка звонку – дае ім і іх сем’ям сілы трымацца. Я заклікаю сенатараў станавіцца хроснымі для палітвязняў, каб разам перажыць гэты складаны час.
Хачу падзякаваць сенатарам Аляксандру Поцею і Богдану Кліху за падтрымку ў Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы. Дзякуючы вам, Венецыянская камісія згадзілася даць экспертызу нашаму праекту Канстытуцыі Новай Беларусі. Нашая мэта – не толькі, каб Беларусь стала дэмакратычнай еўрапейскай дзяржавай, але каб дыктатура ніколі, я паўтару, ніколі не мела шанцаў вярнуцца ў Беларусь. Бо не будзе свабоднай Еўропы без свабоднай Беларусі.
Дарагія сябры,
Народы Польшчы і Беларусі звязаныя супольнай гісторыяй. Нас аб’ядноўваюць Тадэвуш Касцюшка і Кастусь Каліноўскі, Адам Міцкевіч і Уладзіслаў Сыракомля, якому сёлета спаўняецца 200 гадоў.
Нас аб’ядноўваюць тры гераічныя паўстанні: 1794 года, 1830 і 1863 года. Нашыя народы поплеч змагаліся за сваю свабоду і дзяржаўнасць.
Гэтыя подзвігі натхняюць беларусаў на барацьбу і сёння – на барацьбу супраць тыранічнага рэжыму Лукашэнкі і імперскай агрэсіі Расіі.
Покліч «За Нашу і Вашу Свабоду» – стаў актуальны як ніколі раней. Бо барацьба за свабоду – яна не мае межаў, і павінна стаць справай і абавязкам кожнага.
Сярод герояў, якія аб’ядноўваюць Беларусь і Польшчу, – таксама Анджэй Пачобут. Нават у засценках ён не скарыўся, не пайшоў на ўгоду і застаецца верным сваім ідэалам барацьбы за свабоду. Сёння яго чакае лукашэнкаўскі суд. І якое б пакаранне яму ні выпісалі, мы з вамі павінны зрабіць усё, каб і ён, і ўсе іншыя палітычныя закладнікі рэжыму найхутчэй вярнуліся дадому.
Сёння рэжым Лукашэнкі спрабуе вынішчыць дружнае супольнае жыццё беларусаў і палякаў. Закрываюць польскія школы, разбураюць помнікі ўдзельнікам польскага супраціву. Усё гэта – зачыстка нашага традыцыйнага шматгалосся на карысць манатоннага і бязлітаснага «рускага міру».
Вельмі важна, што Польшча выступае ў абарону Пачобута і ўсіх вязняў рэжыму Лукашэнкі. Таксама важна, калі Польшча паказвае прыклад паважлівага стаўлення да ідэнтычнасці беларускай меншасці на Падляшшы. Гэтаксама – калі тыя беларусы, што нядаўна апынуліся ў Польшчы як уцекачы, адчуваюць з боку Польскай дзяржавы дапамогу і разуменне.
Сёння дзясяткі тысячаў беларусаў, якія выехалі праз вайну і тэрор, працягваюць сваю працу на карысць свабоднай Беларусі з Польшчы. Журналісты аднавілі свае рэдакцыі. Арганізацыі і ініцыятывы адкрываюць офісы ў Варшаве. Запускаюцца праекты папулярызацыі беларускай культуры і мовы. Студэнты атрымліваюць адукацыю ў найлепшых польскіх універсітэтах. Усё гэта – з адной мэтай: зрабіць Беларусь свабоднай і вярнуцца дадому.
Я хачу вас запэўніць, што Свабодная Беларусь – будзе саюзнікам і сябрам для Польшчы. Свабодная Беларусь будзе гарантам бяспекі не толькі ў рэгіёне, але і ўва ўсёй Еўропе. Свабодная Беларусь будзе наймацнейшай санкцыяй супраць Пуціна і найлепшай дапамогай Украіне.
І нашая барацьба за Свабодную Беларусь не спыняецца ні на дзень. Як гэта было ў Польшчы падчас ваеннага стану – беларусы гуртуюцца ў невялікія падпольныя суполкі супраціву. Распаўсюджваюць самвыдат з сумленнымі навінамі. Ладзяць акцыі сабатажу на чыгунцы. А беларусы ва Украіне змагаюцца за нашую агульную свабоду на перадавой, ахвяруючы ўласным жыццём. І я ганаруся тым, што адно з найбуйнейшых добраахвотніцкіх беларускіх фармаванняў носіць імя менавіта Кастуся Каліноўскага.
Вялікую справу робяць беларускія праваабаронцы – яны фіксуюць злачынствы лукашэнкаўскага рэжыму і дапамагаюць рэпрэсаваным. Лідар праваабарончага руху і лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі сёння знаходзіцца ў засценках. Але незадоўга да свайго зняволення ён сказаў, што такія рэжымы, як рэжым Лукашэнкі, разумеюць толькі цвёрдасць, а любыя ўгоды з ім – марныя і нават шкодныя. Бяляцкі заклікаў свет захоўваць паслядоўнасць і рашучасць і не губляць Беларусь з парадку дня.
Але я часта чую ад заходніх палітыкаў: цяпер не час. Спачатку вырашыць пытанне з Расіяй і Украінай, а потым будзем вырашаць пытанне Беларусі. У іх словах я чую стомленасць, і не толькі ад Беларусі, але нават і ад Украіны. Так не павінна быць. Беларусь – частка праблемы, але і частка яе вырашэння. І вырашаць яе трэба ў комплексе.
Я веру, што перамены ў Беларусі могуць пачацца нашмат раней, чым многім здаецца. Рэжым не адчувае сябе ўпэўнена і паводзіць сябе так, нібыта сотні тысячаў людзей усё яшчэ пратэстуюць пад прэзідэнцкім палацам. Але акрамя рэпрэсій, яму няма чаго прапанаваць беларусам. Лукашэнкаўскі рэжым – палітычны банкрут, а ўлада яго трымаецца выключна на падтрымцы Пуціна. Чым слабейшы Пуцін – тым слабейшы будзе Лукашэнка, і наадварот.
Дарагія калегі,
Я заклікаю вас захоўваць паслядоўнасць і рашучасць і дапамагаць нам у пабудове свабоднай Беларусі.
Нашая першачарговая задача – вярнуць Беларусі суб’ектнасць. Дзеля гэтага нам вельмі важна, каб свабодная Беларусь была прадстаўленая на міжнародных форумах і пляцоўках, парламенцкіх асамблеях Рады Еўропы і АБСЕ.
Беларусь павінна быць часткай усіх сустрэчаў Люблінскага трохкутніка. Гэты альянс, які склаўся гістарычна, адпавядае нашым нацыянальным інтарэсам і чаканням.
Беларусь павінна мець еўрапейскую перспектыву: гэта тая супольнасць, да якой мы гістарычна належым. Для беларусаў важна чуць, што іх барацьба – не марная, што іх чуюць і іх чакаюць у Еўропе.
Я заклікаю вас прыняць рэзалюцыю ў абарону беларускай незалежнасці. Сёння гэтае пытанне стаіць як ніколі востра. На нашай тэрыторыі знаходзіцца больш за 10 тысячаў расійскіх салдатаў. Расійскія войскі павінны быць выведзеныя не толькі з Украіны, але і з Беларусі. Усе дамовы і рашэнні, якія прымае рэжым Лукашэнкі, павінны быць прызнаныя незаконнымі, а сам Лукашэнка павінен апынуцца перад трыбуналам.
Я заклікаю вас падтрымаць нашых рэпрэсаваных. Больш за 4000 чалавек знаходзяцца за кратамі па палітычных матывах. Кожны дзень затрымліваюць у сярэднім 17 чалавек. Ліквідаваныя 1700 недзяржаўных арганізацыяў, знішчаныя сотні незалежных медыяў. Сотні тысячаў былі вымушаныя выехаць з Беларусі.
Мы назіраем сапраўдную гуманітарную катастрофу. Каб яе спыніць – неабходна дапамагаць тым, хто зазнае пераслед, і адначасова – узмацняць фінансавы і палітычны ціск на рэжым. Неабходна спыніць адчуванне беспакаранасці. Кожны, хто вінаваты ў злачынствах, павінен ведаць, што панясе адказнасць. Адзін з такіх механізмаў – універсальная юрысдыкцыя. Польшча можа заводзіць справы супраць сілавікоў і памагатых Лукашэнкі ўжо зараз, але для гэтага неабходная палітычная воля.
Наладжвайце кантакты з прадстаўнікамі Аб’яднанага Пераходнага Кабінета, дэмакратычных палітычных партыяў і беларускай грамадзянскай супольнасцю. Працягвайце падтрымліваць тэлеканал Белсат, Радыё Рацыя, праграму Каліноўскага, Вольны беларускі ўніверсітэт, беларускія незалежныя ініцыятывы і арганізацыі, такія як Беларускі Дом, Цэнтр Беларускай Салідарнасці, Беларускі Моладзевы Хаб, Медыяпорт, Free Belarus Сenter.
Паважаныя сенатары,
Я ведаю, што ў вас наперадзе выбары, і хачу пажадаць тым, хто балатуецца, паспяховай кампаніі. Я заклікаю вас зрабіць падтрымку свабоднай Беларусі часткай вашых перадвыбарчых праграмаў. Гэта стане важным пацвярджэннем сувязяў паміж нашымі народамі.
Спадзяюся, што па выніках выбараў адновіцца і праца групы «За дэмакратычную Беларусь» у новым складзе. Каб у гэтую групу зноў уключыліся прадстаўнікі розных партыяў. Гэта будзе знакам скаардынаванай і салідарнай пазіцыі Польшчы па Беларусі.
І ў мяне ёсць адна практычная прапанова – стварыць праграму стажыровак для маладых беларусаў у Сенаце. Беларусы шмат чаму могуць вучыцца ў Польшчы. Хочам убачыць у Беларусі не марыянеткавы парламент, а функцыянальную парламенцкую дэмакратыю.
Шаноўныя сябры,
Я ведаю, што мы годна пройдзем свой шлях да свабоды. І мне хочацца верыць, што гэтая бітва з імперыяй стане фінальнай. Мы скончым справу, пачатую паўстанцамі Каліноўскага і Касцюшкі. І станем апошнім пакаленнем, якое жыло пад прыгнётам.
Нас не задаволяць паўмеры або суцяшальны прыз у выглядзе «мірнага неба над галавой», але ў складзе Расіі. Мы больш не павядземся на ўгаворы дыктатараў, бо добра вывучылі ўсе ўрокі, якія дала нам гісторыя. І паўтарылі гэтыя ўрокі яшчэ раз у 2020 годзе і ў лютым 2022 года.
Нам не патрэбныя новыя ўрокі і новыя ахвяры. Мне здаецца, іх было дастаткова. Мы павінны разарваць бясконцы ланцуг гвалту. Пакінуць дыктатуры і імперскія авантуры ў далёкім мінулым.
Я ведаю, што тут у зале сабраліся сябры Беларусі. І я ведаю, што магу разлічваць на вашую падтрымку.
Мы абавязкова пераможам, і зробім гэта разам.
Za naszą i waszą wolność!»
