«Паважаная Прэзідэнтка Мецола,
Паважаная Прэзідэнтка Кох-Мерын,
Дарагія сябры,
Сёння я маю гонар выступаць ад імя беларускага народа, і ў першую чаргу – ад імя беларускіх жанчынаў.
У час вайны стала відавочна, што больш жанчынаў у палітыцы азначае больш спагады, чалавечнасці і мудрасці ў нашых рашэннях. Гэта менавіта тыя рэчы, якія нам патрэбныя ў свеце, зараз і заўсёды.
Я вельмі шаную намаганні WPL па аб'яднанні жанчын-палітыкаў, каб мы маглі абменьвацца вопытам і натхняць адна адну. Я ведаю, што знаходжуся сярод сябровак.
У мінулым годзе вы адзначылі мяне сваёй выдатнай узнагародай Trailblazer. І я мушу прызнацца, што пасля трох гадоў працы ў палітыцы я ўсё яшчэ не лічу сябе палітыкам. Я ніколі не хацела быць палітычным лідарам. Аднак я стала ім – з-за кахання.
Менавіта каханне да майго мужа Сяргея прымусіла мяне заняць ягонае месца ў прэзідэнцкай кампаніі 2020 года. Лукашэнка так баяўся Сяргея, што пасадзіў яго ў турму. Дыктатар ніколі не гуляў сумленна.
У той момант у мяне былі іншыя клопаты – выхаванне сына Карнея і дачкі Агніі. Яны былі ў цэнтры маёй увагі – асабліва Карней, таму што ён хлопчык з асаблівымі патрэбамі. Доўгі час я займалася яго рэабілітацыяй, не ведаючы, дапаможа гэта яму ці не. Тое ж самае і з барацьбой за свабодную Беларусь зараз: Я не ведаю, калі мы пераможам, але мы павінны ўпарта працаваць і спадзявацца на лепшае.
Як мы ўсе добра ведаем, жанчыны часта застаюцца незаўважанымі ў гэтым жыцці. Асабліва ў палітыцы, якая да гэтага часу лічыцца «мужчынскім светам» нават у дэмакратычных краінах, не кажучы ўжо пра такую краіну, як Беларусь. Сам Лукашэнка адразу ж заявіў: «Нашая канстытуцыя не разлічаная на жанчыну-прэзідэнта. Людзі гэтага не прымуць».
Ён памыляўся.
Па-першае, ні адна дзяржаўная пасада не прызначаная «толькі для мужчынаў». А калі і ёсць, дык нешта не так з гэтай пасадай, а не з жанчынамі.
Па-другое, беларускі народ не мае нічога супраць жанчыны-прэзідэнткі. Наадварот. Яны стаміліся ад старога самазванага «мача», які дваццаць шэсць гадоў здзекаваўся з краіны. Ён казаў пра Беларусь як пра сваю «любімую», якую не збіраўся «аддаваць». І, вядома, ён быў гатовы прымусіць яе падпарадкоўвацца, выкарыстоўваючы сваю адзіную перавагу: гвалт.
У першую чаргу Лукашэнка пазбавіўся людзей, якіх ён успрымаў як галоўную пагрозу сваёй уладзе. Гэта быў мой муж Сяргей, кандыдат у прэзідэнты Віктар Бабарыка і іншыя. Неўзабаве высветлілася, што з усіх зарэгістраваных апазіцыйных кандыдатаў толькі ў мяне ёсць шанс перамагчы Лукашэнку.
У выніку розныя палітычныя групы аб'ядналі свае намаганні. У маёй прэзідэнцкай кампаніі да мяне далучыліся яшчэ дзве жанчыны – Марыя Калеснікава і Вераніка Цапкала. І нам спатрэбілася ўсяго 15 хвілінаў, каб дамовіцца і аб'яднацца, што часта займае месяцы ў мужчынаў у палітыцы.
Спачатку людзі скептычна ставіліся да нашых шанцаў. Потым нешта адбылося. Тое, што было «памылкай», стала асаблівасцю. Беларусы ўбачылі жаночы, больш гуманны твар палітыкі. Тры маладыя, разумныя, сучасныя жанчыны ўвасаблялі іншую будучыню для Беларусі. Мы заваявалі сэрцы і розумы людзей. І ў выніку 9 жніўня 2020 года я перамагла на выбарах. Мы ўсе перамаглі. Перамаглі беларусы.
Лукашэнка не быў дастаткова мужным чалавекам, каб прыняць той факт, што ён прайграў, і прайграў жанчыне, якую ён раней грэбліва лічыў «хатняй гаспадыняй». Ён быў у лютасці. Ён абвясціў сябе пераможцам. У той жа дзень людзі выйшлі на вуліцы, каб выказаць пратэст супраць гэтай абуральнай фальсіфікацыі.
Міліцыя задушыла пратэстоўцаў з беспрэцэдэнтнай жорсткасцю. Былі зроблены першыя стрэлы, загінулі першыя людзі. Турмы сталі камерамі катаванняў для тысячаў затрыманых.
Мне пагражалі супрацоўнікі КДБ і сказалі, што дзеля маіх дзяцей я мушу неадкладна пакінуць краіну. У тых абставінах я прыняла рашэнне, з якім буду жыць заўсёды: Я пагадзілася з'ехаць з Беларусі. У тысячы іншых людзей не было такога выбару.
У тыя дні тэрору я была ў роспачы і думала пра тое, каб здацца. Але беларускі народ даў мне мужнасць ісці далей.
Беларускія жанчыны першымі пачалі пратэставаць супраць жорсткасці паліцыі. Апранутыя ў белае, смела выходзячы на вуліцы, якія былі напоўненыя АМАПам і КДБ, яны выходзілі на маршы. Яны былі абсалютна бясстрашныя. Гэтыя фотаздымкі ўбачыў увесь свет.
Гісторыя беларускай рэвалюцыі – гэта гісторыя беларускіх жанчынаў.
Гэта гісторыя Марыі Калеснікавай, якая разарвала свой пашпарт, каб міліцыя не змагла выгнаць яе з уласнай краіны. Яна адбывае 11-гадовы тэрмін зняволення.
Гэта гісторыя Паліны Шарэнда-Панасюк, якая заявіла суддзі, што не прызнае права незаконнага суда судзіць яе. Яна атрымала 3 гады. Нядаўна яна заявіла, што адмовіцца ад беларускага грамадзянства на знак пратэсту супраць катаванняў у турме.
Гэта гісторыя Вольгі Залатар, маці пецярых дзяцей, якая адбывае 4-гадовы турэмны тэрмін толькі за тое, што дапамагла сваім суседзям самаарганізавацца праз мясцовы Telegram-чат.
Гэта гісторыя Кацярыны Андрэевай, журналісткі тэлеканала «Белсат», якая вяла прамую трансляцыю разгону пратэстоўцаў міліцыяй, пакуль яе не затрымалі. Яна была асуджаная да 8 гадоў і 3 месяцаў пазбаўлення волі.
Гэта гісторыя Ніны Багінскай, 76-гадовай жанчыны, якая дэманстратыўна супрацьстаяла ўзброеным да зубоў маладым людзям, якую арыштоўвалі і адпраўлялі ў псіхіятрычную клініку за яе адзіночныя пікеты.
Гэта гісторыя Дар'і Лосік, якая займалася выхаваннем сваёй 4-гадовай дачкі пасля арышту яе мужа Ігара. Але яе схапілі і асудзілі на 2 гады, а дачушка зараз жыве з бабуляй і дзядулем.
Гэта гісторыя Наталлі Суславай, выкладчыцы ўніверсітэта з Гомеля, чый сын Павел «Волат» аддаў сваё жыццё, змагаючыся за Украіну. Яна паехала туды і стала клапатлівай маці для яго братоў па зброі. Калі яна вернецца ў Беларусь, ёй пагражаюць гады турмы за «падтрымку экстрэмізму».
Сёння ў Беларусі каля дзвюхсот жанчынаў-палітвязняў. Я не сумняюся, што любая з іх можа стаць палітыкам ці дзяржаўнай дзяячкай у будучай дэмакратычнай Беларусі, у тым ліку і прэзідэнткай. Але спачатку яны павінны застацца ў жывых і павінны быць вызваленыя.
Мы павінны зрабіць усё магчымае, каб яны вярнуліся да сваіх сем'яў. Мы мусім патрабаваць іх безумоўнага вызвалення. Мы павінны памятаць, што калі мы галасуем за тое, што хоча ад нас дыктатар, напрыклад, за адмену санкцыяў, мы спрыяем прычыненню пакутаў гэтым жанчынам.
Давайце выкажам нашую салідарнасць з беларускімі палітвязнямі, стаўшы для іх «хроснымі маці», напісаўшы ім лісты і паштоўкі. Кожны жэст падтрымкі мае значэнне, ён набліжае свабоду.
Дарагія сябры,
Барацьба беларускіх жанчынаў, якая пачалася ў 2020 годзе, яшчэ не скончаная. Перамога беларусаў над дыктатарскім рэжымам Лукашэнкі непазбежная. Перамога Украіны над расійскім рэваншызмам – пытанне часу і нашай салідарнасці. Перамога дэмакратыі над тыраніяй – нашая агульная задача і абавязак.
Будзьце разам з Беларуссю. Будзьце разам з Украінай. Будзьце разам з дэмакратычнай Еўропай».
