Святлана Ціханоўская выступіла з прамовай у парламенце Кіпра:
«Паважаныя члены Пастаяннага камітэта па міжнародных і еўрапейскіх справах,
Паважаныя парламентарыі, дарагія прыхільнікі свабоды,
Для мяне вялікі гонар і прывілей выступаць перад вамі сёння. Я ўпэўненая, што тут знаходжуся сярод сяброў.
Я на Кіпры ўсяго другі дзень, але ўжо адчуваю, наколькі блізкія нашыя народы. Беларусы, як і кіпрыёты, глыбока разумеюць сапраўдную каштоўнасць свабоды.
Нам ёсць чаму павучыцца адно ў аднаго. І я думаю, што мой візіт на Кіпр будзе садзейнічаць развіццю адносін паміж беларусамі і кіпрыётамі.
Роўна ў гэты дзень 32 гады таму Беларусь і Кіпр устанавілі дыпламатычныя адносіны. Гэта здарылася праз два гады пасля распаду Савецкага Саюза, калі ў Беларусі ўсталявалася дэмакратыя – як тая дэмакратыя, што зараз на Кіпры. Але праз 2 гады ўладу ў нашай краіне захапіў дыктатар.
У 2020 годзе беларусы паўсталі супраць тыраніі, супраць несправядлівасці і гвалту.
Упэўненая, вы ўсё памятаеце масавыя мітынгі па ўсёй краіне. Беларусы наглядна паказалі, што мы хочам, каб нашая краіна была свабоднай, дэмакратычнай і еўрапейскай, а не нейкім ізгоем ці расійскай правінцыяй.
Як вы ведаеце, я ніколі не была прафесійным палітыкам. Я балатавалася ў прэзідэнты, бо хацела падтрымаць свайго мужа, калі рэжым Лукашэнкі пасадзіў яго ў турму.
Адзіным маім абяцаннем было правядзенне свабодных і справядлівых выбараў. І ў нас ёсць доказы таго, што я перамагла ў тых выбарах. Але нашую перамогу скралі. Дыктатар развязаў жорсткі тэрор, які працягваецца да гэтага часу. Ён уцягнуў нашу краіну ў злачынную вайну супраць Украіны і трымае ў закладніках дзевяць мільёнаў беларусаў.
Нягледзячы на гэта, мы працягваем супраціўляцца. Беларусы дэманструюць непадпарадкаванне, праводзяць дыверсіі і ніколі не пагодзяцца жыць пад тыраніяй ці расійскім ярмом.
У выгнанні мы сфарміравалі альтэрнатыўныя інстытуты ўлады – такія як Аб’яднаны пераходны кабінет і Каардынацыйная рада. Мы працягваем прадстаўляць і абараняць інтарэсы беларускага народа. Бо Лукашэнка не прэзідэнт. Ён злачынец, які захапіў уладу і служыў свайму заступніку ў Маскве, а не беларускаму народу.
І ён павінен адказаць за ўсе здзейсненыя ім злачынствы. А спіс у яго доўгі: злачынствы супраць чалавечнасці, дзяржаўная здрада, захоп рэйса Ryanair, гвалтоўнае перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей і саўдзел у вайне.
Нашая місія, місія беларускіх дэмакратычных сілаў, застаецца нязменнай. Нашая мэта – вызваліць Беларусь ад дыктатуры і расійскага ўплыву. Рэжым Лукашэнкі павінен быць скінуты. Кожны палітычны вязень павінен быць вызвалены. Злачынцы павінны быць пакараныя. Павінны быць праведзеныя вольныя і сумленныя выбары пад міжнародным назіраннем.
Рэжым Лукашэнкі значна больш уразлівы, чым падаецца. Ён быццам стул, які стаіць на трох ножках – грошах, рэпрэсіях і Расіі. Калі ўпадзе адна ножка, разваліцца і ўсё крэсла.
На жаль, сітуацыя ў Беларусі не становіцца лепшай. Палітычныя партыі, СМІ і ініцыятывы грамадзянскай супольнасці знішчаныя. Сотні тысячаў людзей былі вымушаныя ўцякаць з краіны праз рэпрэсіі. Так Лукашэнка помсціць людзям, якія адважыліся марыць аб свабодзе.
Тысячы людзей сталі палітвязнямі і ўтрымліваюцца ў проста бесчалавечных умовах. Адзін з іх – мой муж. Мае дзеці не бачылі свайго бацьку ўжо чатыры гады. Ужо год яго трымаюць пад вартай без сувязі са знешнім светам, і я не ведаю, ці жывы ён.
Нягледзячы на тэрор, беларусы працягваюць супраціўляцца. Ужо не бачна вялікіх мітынгаў, але пратэст сышоў у падполле. Адбываюцца невялікія акты сабатажу і супраціву. А самае галоўнае – людзі не здаліся.
Пасля таго як рэжым уцягнуў нашу краіну ў злачынную вайну супраць Украіны, стала відавочна, што Лукашэнка больш не прадстаўляе Беларусь. Ён па частках прадае нашую краіну Пуціну ў абмен на палітычную падтрымку.
Таму зараз так важна ізаляваць рэжым: палітычна, эканамічна, з дапамогай санкцыяў – усімі даступнымі спосабамі. Аднак, ізалюючы рэжым, нельга ізаляваць народ.
Трэба падзяляць рэжым і народ: менавіта рэжым стаў саўдзельнікам Пуціна. Тым часам беларускі народ змагаецца за дэмакратыю і свабоду і падтрымлівае Украіну.
Для нас перамога Украіны будзе і нашай перамогай. Але і наадварот: перамены ў Беларусі могуць дапамагчы Украіне перамагчы хутчэй. Нашыя лёсы ўзаемазвязаныя.
Дарагія сябры,
Я хачу падзякаваць Парламенту Кіпра і вашаму камітэту за ваш моцны голас у падтрымку свабоды і дэмакратыі. Я хачу папрасіць вас выказацца наконт сітуацыі ў Беларусі, падтрымаць нашыя дэмакратычныя памкненні і ізаляваць беларускі рэжым за парушэнні міжнароднага права і правоў чалавека.
Вы можаце рабіць заявы і прымаць рэзалюцыі па Беларусі. Кожнае дзеянне важнае. Я прашу вас звярнуць асаблівую ўвагу на сітуацыю з парушэннем правоў чалавека, палітычнымі зняволенымі, удзелам лукашэнкаўскага рэжыму ў вайне і размяшчэннем ядзернай зброі на нашай тэрыторыі.
Я хачу падзякаваць вам за цвёрдую пазіцыю ў дачыненні да санкцыяў і за вашыя намаганні па супрацьдзеянні тым, хто спрабуе санкцыі абысці. Доўгія гады беларускі рэжым абыходзіў санкцыі праз Кіпр. Цяпер больш як 500 кампаніяў у Беларусі маюць кіпрскі капітал. Многія з гэтых кампаніяў звязаныя з рэжымам, падтрымліваюць вайну і рэпрэсіі. Мы разлічваем на вашу дапамогу ў іх выяўленні і прымяненні санкцыяў.
Я хачу папрасіць вас падзяляць беларускі рэжым і беларускі народ. Многія беларусы працягваюць змагацца за свабоду як унутры краіны, так і за яе межамі. Беларускі народ не падтрымлівае вайну і не падтрымлівае дыктатуру.
Я спадзяюся, што Кіпр падтрымае беларусаў, якія жывуць тут, на Кіпры, а гэта больш за 5000 чалавек. Учора я сустракалася з нашай дыяспарай у Лімасоле. Яе прадстаўнікі сутыкаюцца з многімі праблемамі. Рэжым пазбавіў іх дакументаў і пашпартоў. Многія не могуць вярнуцца дадому, бо іх адразу ж арыштуюць. Яны могуць стаць асобамі без грамадзянства.
Я спадзяюся, што Кіпр знойдзе для іх рашэнне, прапанаваўшы ім легалізацыю, праязныя дакументы, віды на жыхарства і дазволіўшы адкрыць банкаўскія рахункі. Мы, дэмакратычныя сілы, гатовы паспрыяць у праверцы людзей, якія пражываюць на Кіпры, і кампаніяў, зарэгістраваных тут.
Я таксама заклікаю вас стварыць у кіпрскім парламенце групу «За дэмакратычную Беларусь». Гэта стане моцным пасланнем салідарнасці і падтрымкі, а таксама важным інструментам для ўмацавання супрацоўніцтва паміж Кіпрам і свабоднай Беларуссю. Такія групы ўжо створаныя амаль ва ўсіх парламентах ЕС.
Я таксама прашу вас далучыцца да нашай кампаніі хроснага бацькоўства над палітычнымі вязнямі. Больш за 400 парламентарыяў з розных краін свету «ўсынавілі» нашых журналістаў, актывістаў і настаўнікаў, якія знаходзяцца за кратамі. Вы можаце выбраць любога палітвязня і распавесці яго гісторыю – людзям на Кіпры і ва ўсім свеце.
І нарэшце, я запрашаю вас наведаць Вільню ці Варшаву, сустрэцца з былымі палітвязнямі, журналістамі, актывістамі, – каб зразумець нашую сітуацыю, а таксама асвятліць яе ў вашых СМІ.
Дарагія сябры,
Дазвольце мне выказаць глыбокую падзяку за ваш час і ўвагу. Я разумею, што для пераменаў у Беларусі спатрэбіцца час. Але з вашай дапамогай, я ўпэўненая, мы зможам дасягнуць іх. І тады Беларусь, як свабодная і дэмакратычная краіна, зойме сваё дастойнае месца ў еўрапейскай сям’і.
Дзякуй».
